Patlayıcı ortam, yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir ttuuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı ifade eder.
Çalışanların Patlayıcı Ortamlardan Korunması Hakkında Yönetmelik uyarınca, Madde 5 "İşveren, patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla, yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve organizasyona yönelik önlemleri alır." ve Madde 10 "İşveren, 6 ncı maddede belirtilen yükümlülüğünü yerine getirirken, ikinci fıkrada belirtilen hususların yer aldığı Patlamadan Korunma Dokümanını hazırlar." denmektedir. Yönetmelik tam metnini okumak için tıkla
Fabrikalar için kazan daireleri, uçuculuk veya buharlaşma potansiyeline sahip yanıcı sıvı kimyasalların ( boya, tiner, solventler, vb.) depolandığı alanlar, akü şarj istasyonları, akaryakıt tankları, toz taşıma hatları ve filtrasyon odaları, siloları, vb. tüm alanlar potansiyel patlayıcı ortamlardır.
Bir çok durumda, Patlamadan Korunma Dokümanı mevcut yapıya göre hazırlanmaktadır. Bu boyutuyla Patlamdan Korunma Dokümanı alınması gereken bir dizi önlemi ve giderilmesi gereken uygunsuzlukları içeren referans raporu şeklinde kullanılmaktadır. Dokümanı hazırlayan uzman ise ancak önlemler alındıktan ve uygunsuzluklar giderildikten sonra sonuç raporu ( uygunluğu ) düzenleyebilir. Bu önlemler bazen aylar sürebilmektedir. Oysa Patlamadan Korunma hesaplarının henüz proje aşamasında yapılması ve projenin de hesaplara uygun şekilde gerçekleştirilmesi ve yapı ( patlayıcı ortamın ) devreye alınmadan önce projeye uygunluğunun denetlenerek devreye alınması daha uygun ve ucuz olacaktır.
Kimler Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlayabilir?
Aynı yönetmeliğin Ek-2 2.8 Maddesinde "Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan korunma konusunda eğitim almış ve/veya deneyimli ehil kişilerce yapılır." denmekteyse de eğitimin niteliği ve ehil kişi tanımlamaları tam olarak yapılmamıştır. Doğal olarak bu konuda mühendislik bilimlerinin ilgili bölümlerinden ( Makine, Elektrik, Kimya, vb.) mezun olmuş ve patlayıcı ortamlar konusunda diğer mesleki eğitimleri almış ( Doğalgaz tesisatları, LPG ve akaryakıt, vb.) veya mesleki tecrübesi ispatlanmış uzmanlardan hizmet almak daha doğru olacaktır.
Öncelikle TMMOB Makine Mühendisleri Odası tarafından düzenlenen eğitimlerde "Doğalgaz İç Tesisat Mühendis Yetki Belgesi" ve "LPG Otogaz İstasyonu Sorumlu Müdür Eğitimlerini" tamamladıktan sonra, CERTA Atex Belgelendirme firmasından "Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler", "Elektrik Tesislerinin Kurulumu, Muayenesi, Tamir ve Bakım Satandartları", "Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması" konulu eğitimi aldım. En son 2020 yılında Disgder tarafından organize edilen, Makine Mühendisi Abidin ÖZLER'in eğitmenliğiyle "Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlık Eğitimini" tamamlayarak doküman hazırlamaya hak kazandım.
Patlamadan Korunma Dokümanı yasal olarak üstünüzden atmanız gereken bir sorumluluk değil, çalışanlarınızın ve işyerinizin güvenliğinin teminatıdır.